Ngemargiang rahina agung Galungan,
Kuningan, Saraswati, Pagerwesi miwah rahina utawi upacara sane siosan,patut
kapretiyaksaang indik unteng nangun yajña mangda kedasarin antuk Sraddhā, lascarya,
kesucian kayun,taler mangda manut tuntunan sastra agama kemargiang manut desa,
kala, lan patra (genah, kala/galah, lan kewentenan).
Antuk punika pahpahan yajña manut
undagan ipun presida ke-epah dados 9 undagan minekadi:
a. Nista, tetuek
ipun yajña ngemargiang yajna sane pinih alit(siderana). Undagan nista kepah dados
3 palet, luire :
- Nistaning nista marupa yajna pinih alit pantaraning sane alit .
- Madyaning nista inggih punika yajna madya pantaraning yajna sane alit.
- Utamaning nista ,undagan yajna pinih ageng pantaraning yajna sane alit.
b. Madya, artos ipun sedeng utawi menengah,kepah dados 3 undag luire :
- Nistaning madya inggih punika yajna sane pinih alit pantaraning yajna sane menengah.
- Madyaning madya inggih punika yajna sane pinih madya/sedeng pantaraning yajna sane menengah.
- Utamaning madya inggih punika yajna sane pinih ageng
pantaraning yajna sane menengah.
c. Utama, artos ipun ageng sane ke-pah dados 3 palet miekadi :
- Nistaning utama : yadnya pinih alit pantaraning yajna ageng
- Madyaning utama : yadnya pinih sedeng/madya pantaraning yajna ageng
- Utamaning utama : yadnya pinih ageng pantaraning yajna sane pinih ageng
Indik
pebuat utawi pikolih yajña ,boya ja kedasarin antuk ageng alit ngemargiang
yajna, na-nging pinih utama medasar antuk kayun suci nirmala lan lascarya
ngemargiang yajna-ne punika,sios ring punika taler kedasarin antuk pebuat
ngemargiang yajna sekadi munggah ring sloka Bhagavadgītā, XVII. 11, 12, 13 kebaos wenten tigang palet yajña manut
pebuatnyane, luire:
1.
Tamasika yajña
inggih punika upakara yajna sane kemargiang nenten kedasarin antuk tun-tunan sastra, mantra, kidung suci, daksina lan sradha.
2.
Rajasika yajña
wantah yajna sane kemargiang muatang mangda mepikolih taler mangda mewah lan
ngangobin sang ngantenang .
3.
Satwika yajña
marupa yajna sane kemargiang medasar antuk sraddhā, lascarya, sastra agama, daksina,
mantra, gina annasewa, lan nasmita.
Pemargin yajña inucap ring ajeng wantah kemanggehang olih sang yajamana utawi sang sane medue karya. Saking tigang paletan pemargin yajña punika, jelas pisan mekanten sajeroning ngemargiang yajna mangda ‘satwika’ yajnan duene wenten 7 (pitung) pisarat sane patut kemargiang minekadi ;
Pemargin yajña inucap ring ajeng wantah kemanggehang olih sang yajamana utawi sang sane medue karya. Saking tigang paletan pemargin yajña punika, jelas pisan mekanten sajeroning ngemargiang yajna mangda ‘satwika’ yajnan duene wenten 7 (pitung) pisarat sane patut kemargiang minekadi ;
- Sraddhā, artos ipun ; satunggil yadnya mangda kedasarin antuk rasa subakti/yakin ring Ida Hyang Widhi Waca,Bhetara-Bhetari prenamia.
- Lascarya,; ngemargiang yajna mangda tulus nekeng tuas utawi iklas..
- Sastra, ;pemargin yajña mangda kedasarin antuk tuntunan sastra agama, menikadi Sruti, Smrti, Sila, Acara lan Atmanastuti
- Daksina, ;satunggil meyajña medasar sarana upacara (harta lan dana taler punia majeng sang wiku,tapni,pemuput upacara yajna)
- Gita - Mantra : sajeroning meyajna taler kesarengin antuk puja-puji pengastuti,kidung yajna,kentongan,sungu,bende miwah swara swara suci siosan.
- Annasewa, artos ipun sajeroning meyajna patut kesaksi olih sang angawa kepatutan taler kapisuguh boga/jamuan samatra ring para uleman pinaka saksin yajna.
- Nasmita, artos ipun yajña sane kemargiang boya metetujon pamer,banggã ring sang ngatonang.
Sarana upakara manut Bhagavadgītā, IX. 26, kebaosang:
Pattraṁ
puṣhpaṁ phalaṁ toyaṁ, yo me bhaktyā prayacchati,tad ahaṁ bhaktyupahṛtam aśnāmi
prayatātmanaḥ
Artos ipun:
Cening-cening panjak manira ajak
mekejang ,nyen ja cening presida ngaturang don abidang,bunga akatih , buah
buahan abungkul ,keto masih yeh acegokan,manira nerima aturan ceninge pinaka
bhakti katur ring manira,kewala apang medasar keneh ceninge ane suci nirmala
(Pendit, 2002: 248).
Asapunika
indik kepatutan pemargin yajna manut sastra agama,nanging kewentenan agama
hindu wantah danganan/fleksibel ,mawinan pemargin yajna ring nusantara wantah
mebinayan pekantenane manut desa kala patra,keadungang antuk seni lan budaya
manut loka dresta suang-suang,nanging tetuek ipun wantah pateh kedasarin antup
sradha bakti nuju moksartam jagatita ya ca iti dharma.
(Hindu Alukta,271217/manixs)