Om Swastyastu,
Krama Hindu ring jagat Bali,sajeroning ngemargiang kahuripan ipun,pastika sehananing parilaksananipun kedasarin antuk uger-uger pinaka bantang pemargi sane sampun kesungkemin, ugi patut kemargiag,pinaka sepat siku-siku pameneh sajeroning ngemargiang tata titi kahuripan ring pedewekan,kulawarga taler pekraman ring Desa Adat.
Uger-uger pamikukuh ngemargiang Agama lan Adat akeh pisan kewentenane,nanging wenten sane kesurat kewastanin Sastra Dresta minekadi ;Menawa Dharma Sastra,Palasara Sastra miwah sane siosan. Sane nenten kesurat kewastanin Loka Dresta lan Atmanastuti (Bisama sane kesungkemin ring suang-suang paiketan),nanging elingang sami uger-uger wantah pinaka pekardin imanusa manut kewentenan kala/zaman, mawinan uger-uger punika presida ketureksain malih(direvisi) manut kewentenan pakibeh jagat(sesuai perkembangan zaman).
Mabinayan ring kewentenan Veda sane pinaka vahyu,sabda saking Ida Hyang Widhi Waca sane nenten naen obah manut kadi kewentenan selawas jagate,suksmanipun presida kemargiang anut masa,desa kala patra.
Selantur ipoun sinalih tunggil pemargi Agama lan
adat sajeroning kahuripan,sane pacang baosang inggih punika Manusa Yadnya utaminipun Wiwaha
Samskara/Upacara Perkawinan sane sampun kesurat(Sastra Dresta) taler sane
nenten kesurat(Loka Dresta lan Atmanastuti) pastika sampun wenten pabinayan
manut Desa Kala Patra lan masa. Antuk punika selantur ipun jagi kebaosang conto
Wiwaha Samskara sinalih tunggil ipun sane kemargiang olih Ns.Ni Putu Ayu Sri
Wulandari,S.Kep lan Ngk.Made Dwi Suputra,A.Md. Kep. ring rahina Buda Pon
Medangkungan,16 Juni 2021 ring Banjar Adat Tgenan Kelod,Desa Adat Tegenan,sekadi asapuniki:
Pawiwahan wit ipun saking kruna “
wiwaha”. manut Kamus Bahasa Indonesia mawit saking bahasa sansekerta suksmanipun
pestá pernikahan; perkawinan (Departemen Pendidikan dan
Kebudayaan, 1997:1130).
Manut Undang-Undang Perkawinan No. 1 Tahun 1974 sane ketegepin ring UU no 16
Tahun 2019 “Perkawinan ialah ikatan lahir
bathin antara seorang pria dengan seorang wanita sebagai suami istri dengan
tujuan membentuk keluarga (rumah tangga) yang bahagia dan kekal berdasarkan Ke-Tuhanan
Yang Maha Esa”.
Yening ring Buku Himpunan Keputusan
Seminar Kesatuan Tafsir Terhadap Aspek-Aspek Agama Hindu I-XV kebaosang “perkawinan ialah ikatan sekala niskala
(lahir bathin) antara seorang pria dengan seorang wanita sebagai suami istri
dengan tujuan membentuk keluarga yang bahagia dan kekal (satya alaki rabi)
“(Parisada Hindu Dharma Pusat, 1985: 34).
Antuk punika Pawiwahan suksman ipun inggih punika paiketan manah skala lan
niskala, pantaraning anak lanang kelawan pawestri nangun kulawarga bagia lan langgeng
sane keangkenin olih hukum Negara, Agama lan Adat.
Indik tetujon wiwaha akeh sastra maosang minekadi ring Menawa Dharma Sastra,veda miwah sane siosan ,nanging unteng ipun ring Agama Hindu sekadi asapuniki:
a. Dharmasampati, sang dampati sareng kalih presida ngemargiang dharma ,minekadi swadarma ngemargiang agama ,ngemargiang Yajña , dwaning ring grhasta asrama pemargin Yajña mangda yakti-yakti kemargiang.
b. Praja, sang kalih presida ngewetuang sentana pinaka swadarma ngemargiang sesana leluhur . melarapan Yajña presida ngembasang putra sane suputra sane presida ngemargiang Tri Rnam (Pitra rna,Deva rna lan Rsi rna).
c.
Rati, sang mawiwaha presida nemuang
rasa/kama,arta sane kedasarin antuk dharma. Antuk punika yen presida mangda
apisan ngemargiang pawiwahan puniki selantang urip sekadi kebawos ring Manava
Dharmasastra IX. 101-102 sekadi asapuniki:
“Anyonyasyawayabhicaroghaweamarnantikah,
Esa dharmah samasenajneyah stripumsayoh parah”
“Hendaknya supaya hubungan yang setia
berlangsung sampai mati, singkatnya ini harus dianggap sebagai hukum tertinggi
sebagai suami istri”.
“Tatha nityam yateyam stripumsau tu kritakriyau,
Jatha nabhicaretam tau wiyuktawitaretaram”
“Hendaknya laki-laki dan perempuan yang
terikat dalam ikatan perkawinan, mengusahakan dengan tidak jemu-jemunya supaya
mereka tidak bercerai dan jangan hendaknya melanggar kesetiaan antara satu
dengan yang lain” (Pudja, dan Sudharta, 2002: 553).
taler ring Manava Dharma sastra III. 60 , sebagai berikut:
“Samtusto bharyaya bharta bharta
tathaiva ca,
Yasminnewa kule nityam kalyanam tatra wai dhruwam”
“Pada keluarga dimana suami berbahagia
dengan istrinya dan demikian pula sang istri terhadap suaminya, kebahagiaan pasti
kekal” ( Pudja dan Sudharta, 2002: 148).
Selantur ipun dudonan parikrama pawiwahan sane kemargiang ring sangdampati (Ngakan Dwi sareng Putu Wulan) inggih punika:
A.Sima warga(Anggara Umanis Krulut,25 Mei 2021)
Sima warga punika nenten wenten tios pemargi perkenalan kulewarga purusa kelawan kulewarga predana,sepisanan nguningang angga sane keangganin olih yayah rena ,taler sampun keriinin olih sang kalih sampun nguningang dewek ring guru rupaka predana jagi pangrencana wiwaha. Parikrama puniki nenten ngangge serana bakti nanging perkenalan/ nguningang angga kemanten mekadi kulawarga.
B. Piuning (Buda Umanis Tambir,09 Juni 2021)
Sesampun sumeken jagi ngemargiang pawiwahan,kelanturang ngelungsur pemargi niskala melarapan ngaturang piuning meserana pejati ring genah sane kecumpuin minekadi ring merajan kemulan,merajan lingsir,merajan rerama,dadia,kahyangan tiga miwah ring pura sungsungan. Tetujon ipun nenten wenten tios ngelungsur mangda Ida Betara Sesuhunan,nywecanin mepaica kedirgahayuan,labda karya pemargin yadnya lan seuperenggan ipun.
C. Dharma Suaka (Raspati Paing Tambir,10 Juni 2021)
Dharma Suaka inggih punika kulawarga sang wiwaha purusa rauh kesarengin prejuru kulawarga ageng/Dadia (Klian) nguningang separiindikan pengarsa jagi ngetut tresnan okan dane sareng pawestri sane ketresnain pinaka jatukarman ipun jagi kewidi widanain munggah grehasta asrama. Rikala punika gurun ipun pacang maritetes pariindikan tresnan sang kalih,yan sampun sami jenar irika sampun sami nyungkemin,sapisanan kulewarga maritetes ngicen tuntunan utawi pitutur ring sang kalih pariindikan ngemargiang Grehasta asrama,taler kesungkemin indik pemargi pawiwahan selantur ipun.
Indik serana bantang bebaosan inggih punika pejati katur ring betara guru kemulan wit(sanggah gde) lan merajan ring genahe medarma suaka,taler ring genah mebebaosan katur pejati canang pengrawos lan ketegepin sajeng,sajeng rateng,sedah woh.
D. Madik/Ngambil rabi (Redite Klion Medangkungan,13 Juni 2021)
Madik utawi ngambil rabi puniki wenten kelaksanayang sepisanan ring rahina pewiwahan,wenten taler tigang rahina sedurung pawiwahan,punika manut rasa sane kesungkemin olih kulewarga sangdampati purusa kelawan predana.
Ring tepengan pawiwahan sane kemargiang Ngk Dwi sareng Wulan puniki, kemargiang ngetigang rahina sedurung wiwaha,sawetara jam 11.00 Wita sane keriinin ngaturang piuning ring merajan predana,ngaturang bakti ring genah mebebaosan melarapan serana pejati,canang pengraos,sedah woh,sajeng mentah rateng pinaka serana pewarangan,kesaksi olih pengulu Adat lan Dines,parikrama keeter oleh pengeter baos,dudonan ipun minekadi :
a. 1.
Jero mangku ngaturang bakti pejati ngelungsurang parikramane mangda antar pemarginipun.
b.
2.Pengeter baos (MC) mungkah saha ngeter parikrama Upasaksi Samskawa Wiwaha.
c. 3. Pengaksama saking kulewarga predana nguningang indik eedan wiwaha lan sane nyanggra.
d. 4.Pengaksama saking kulewarga purusa nguningang indik sane nyarengin,taler nguningang indik piteket kulewarga sampun kemargiang.
e. 5.Sambrama Wecana saking pesaksi:
a. Klian Banjar Adat sepisanan nyukserahang ilikita/berkas krama sane mawiwaha majeng bendesa adat predana.
b. Bendesa Adat predana ngicen piteket ngesahang wiwaha,nguningang indik pisarat lan nyukserahang ilikita pinaka ,krama inucap sampun kelepas ring cacah jiwa Desa Adat inucap.
c. Bendesa Adat Purusa ngicen piteket,nerima ilikita sang wiwaha predana,nyukserahang pisarat penepak suara(pejati lan jejaton 25kg beras/manut dresta adat suang-suang), Sah pawiwahan punika antuk Arsa wiwaha,ilikita punika kesukserahang ring Klian Banjar Adat sang wiwaha Purusa(yening wenten Klian Banjar Adat nyarengin,yening nenten puput ring Bendesa kemanten).
d. Klian Banjar Dinas Predana,mapiteket lan nyukserahang ring KBD purusa,saha maritetes sang dampati mangda gelis ngerereh surat perkawinan,mangda sah manut kedinesn.
e. KBD Purusa,nerima saking KBD Predana napi sane kebaosang saha ngewantu jagi ngerereh Surat Perkawinan.
f.
6.Seserahan pewarangan saking
kulawarga Purasa majeng predana marupa sedah woh lan sajeng mentah ranteng lan
tetegepania,kesaksinin pengulu adat lan dines saha penglingsir kulewarga purusa
predana,sepisanan kemargiang pelingga tanganan Berita Acara Pawiwahan saking prejuru/saksi- saksi,minekadi Bendesa,KBA lan KBD,taler Sang Dampati sareng yayah Rnanipun (Purusa,Predana)
g. 7.Sunting ali-ali pengiket tresna(tukar cincin) olih sang dampati/sang mewiwaha kesaksi olih sang sane rauh.
h. 8.Puja pengastuti/doa
Om Swastyastu,Om Awignamasutu namo sidham.
Om iha iwa stam ma wi yaustam Wiswam ayur wyasnutam Kridantau putrair naptrbhih Modama nau swe grhe.
Om Sarwa Sukinah Bhawantu.
Om Lasksmi, Sidhis ca Dirgahayuh astu tad astu swaha”.
Singgih pakulun Ida Hyang Widhi sane ngamel jagat lan sedagingnyane, dumogi Ida sweca ledang mapaica wara nugraha ring sang dampati sane angayubagya : Pt.Ayu Sri Wulandari sareng Ngk.Md.Dwi Suputra.
Mogi ipun tan sida kepasahang ,mewastu sida langgeng kapungkur wekas.
Dumadak dumadik sang kalih presida ngawetuwang pertisentana suputra , sane presida ngewetwang manah lega dadi ayu,angayubagia sekala niskala , nitenin sanggraha jagatita, sane sukinah sukam bawantu, sangkaning panugrahan Ida Betara Betari.
Om ksama sampurna ya nama swaha,Om Dewa Suksma prama acintya
Om Santi Santi Santi Om.
i. 9.Penyineb olih pengeter bebaos lan penyineb bakti olih Jero Mangku pemuput.
Selantur ipun uleman lan sami sane
rauh katuran boga samatra,wus punika kelanturang pemargi ke genah purusa
kesarengin antuk kulewarga predana.
Rauh ring genah purusa kependak antuk sayut pemendak lan upacara mebyokaon,mepegat benang, wus punika katuran boga kulawarga sami,parikrama puput.
https://drive.google.com/file/d/1YubwivIMboNV8LG_rnayArqMKUWZyHUw/view?usp=drivesdk
E. Pawiwahan,mejaya-jaya lan mejauman (Buda Pon Medangkungan,16 Juni 2021)
Semeng puniki sawetara jam 08.00 sampun mendak sulinggih raris kemargiang upacara pawiwahan kesaksi olih kulawarga purusa lan predana,kelanturang pejaya jayan,wus punika matur piuning ring merajan ageng,pedadyan lan kahyangan tiga manut dresta sane memargai.
Wus punika kelanturang mejejauman ke genah predana mepamit ring Betara Guru,Merajan ageng lan kahyangan tiga saking genah mejauman pinaka pesaksi niskala sampun metilar saking desa wit sang predana ngungsi genah ke purusa,rikala irika kemargiang gita santhi memurda Pitutur Bapa.

https://drive.google.com/file/d/1YubwivIMboNV8LG_rnayArqMKUWZyHUw/view?usp=drivesdk
F.Pemuput (Saniscara Umanis Medangkungan,19 Juni 2021)
Sesampun pula pali pemargi Wiwaha Samskara mewasta puput,kadulurin melukat kulewarga sami nadyan ring gria utawi ring segara,mangda nenten keletehan raris 3 rahina sesampun wiwaha ring merajan kemargiang upacara pecaruan penyapuh abrumbunan taler ring pura penyiwian sungsungan pinaka genah peyadnyan(yening wenten) maka tetujon marisuda sehananing mala ring genah punika.
Inggih asapunika presida katur indik pemargi nitenin wiwaha samskara ring Banjar Adat Tegenan Kelod,Desa Adat Tegenan,Kecamatan Rendang ,nganutin pakibeh jagat kadi mangkin, mawinan wenten penyesuaian minekadi ring Upasaksi Samskara Wiwaha keeter olih pengeter baos(MC),wenten parikrama tukar cincin lan doa saha wenten sound sistem/pengeras suara.Nah nika tiyang anutang dwaning nganutin kewentenan perkembangan pemargin pawiwahan ring zaman melinial puniki. Pemargin tityang puniki pastika akeh kekirangane,nangin melarapan manah dreda bakti lascaria lungsur tityang piteket ring pengwacen pamekas,mangda wenten anggen tityang sesuluh sajeroning tityang nabdabin pemargi adat lan yadnya ring Banjar tityang Banjar Adat Tegenan Kelod,Desa Adat Tegenan,matur suksma lan sinampurayang menawi wenten iwang,
Pinguntat ngiring astityang sang kalih moga riwastu mangguh kulawarga Sukinah Bawantu,bagia rahayu selantang urip.
Om Santi Santi Santi Om
Klian Banjar Adat Tegenan kelod/manixs.
Tidak ada komentar:
Posting Komentar